Κατεβάστε το σενάριο

Τεκμήρια

  • Αρχείο 1 [3,15 MB]

Πρώτη επαφή με την αρχαία τραγωδία: Πώς ο μαθητικός λόγος αποδίδει την τραγική ποίηση

  • Δημιουργός: Όλγα Τσαντσάνογλου

  • Βαθμίδα εκπαίδευσης - Τάξη: Β' Λυκείου
  • Διδακτικό αντικείμενο: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία
  • Διαθεματικό: Ναι
  • Εφαρμοσμένο σενάριο

Περίληψη

Στο σενάριο αυτό, οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τον αρχαίο λόγο ως «κείμενο», έτσι ώστε να τον αντιληφθούν στην ποιητική του διάσταση και με απώτερο στόχο την αναγνωστική πρόσληψη της αρχαίας τραγωδίας ως λογοτεχνικού κειμένου προορισμένου να απευθύνεται παραστασιακά σε κοινό (από το πρωτότυπο κείμενο αυτή είναι η «πρώτη επαφή» καθώς στην Α΄ Λυκείου τα αρχαία κείμενα προέρχονται από την ιστοριογραφία). «Αν η ανάγνωση δεν πρέπει να αρκείται στον αναδιπλασιασμό του κειμένου, δεν μπορεί να υπερβεί θεμιτά το κείμενο για να τραβήξει προς κάτι άλλο, προς μιαν αναφορά (μεταφυσική, ιστορική, ψυχοβιογραφική πραγματικότητα κτλ.) ή προς ένα σημαινόμενο εκτός κειμένου, του οποίου το περιεχόμενο θα μπορούσε να βρίσκεται εκτός γλώσσας […]. Δεν υπάρχει τίποτα εκτός κειμένου» (Ντερριντά, Περί Γραμματολογίας, σ. 272-274). Η αρχαία τραγωδία στο Λύκειο διδάσκεται αρχικά ως κείμενο ποιητικό, ωστόσο η πρόσληψή της είναι πολύ πιο σύνθετη από τον καθ’ αυτό ποιητικό λόγο. Επομένως, για τη συνεπή διδασκαλία της θα πρέπει να αξιοποιηθεί σε κάθε περίπτωση το πρωτότυπο κείμενο και τα χαρακτηριστικά του, τα οποία αναδεικνύουν τη λογοτεχνικότητα παράλληλα με την παραστασιμότητά του. Στόχος είναι να ξεπεραστεί η χρήση μιας «δόκιμης» μετάφρασης και η δέσμευση από αυτήν, προκειμένου να παραχθεί μία νέα, στο πλαίσιο μιας συνολικής «θεατρικής παραγωγής» από τους ίδιους τους μαθητές, η οποία να αποτελεί πρόταση εικονικής θεατρικής παράστασης.
Οι μαθητές έχουν, αρχικά, παρακολουθήσει την εφαρμογή του σεναρίου «Σύνταξη παρουσίασης βιντεογραφημένης θεατρικής παράστασης της Αντιγόνης του Σοφοκλή σε περιβάλλον Wiki» (δημιουργός Λάμπρος Πόλκας), και έχουν καλύψει τη διδακτική θεματική ενότητα της εισαγωγής στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, το δράμα και την αρχαία ελληνική τραγωδία (± 6 διδακτικές ώρες.). Επομένως, έχουν ήδη εξοικειωθεί με την υπόθεση του έργου εποπτικά και παραστατικά, ενώ, στη συνέχεια, μελετούν από το ιστολόγιο της τάξης την πρώτη εφαρμογή του σεναρίου, την παρουσίαση – κριτική της παράστασης.
Στη συνέχεια, οι μαθητές δουλεύουν ομαδοσυνεργατικά σε τέσσερις ομάδες σε περιβάλλον Wiki και με συναφείς αναθέσεις σε κάθε μέλος της ομάδας: η πρώτη ομάδα δουλεύει τους στίχους 1-19, η δεύτερη τους στίχους 20-38, ενώ η τρίτη και η τέταρτη προσεγγίζουν το θέμα του θανάτου και της πολιτειακής εξέλιξης αντίστοιχα. Είναι σημαντικό σε κάθε ομάδα να υπάρχει κοινή ανάθεση η οποία να αφορά α) γλωσσική - συντακτική εξομάλυνση β) ερμηνευτικά σχόλια γ) ψυχογράφηση χαρακτήρων δ) πραγματολογικά σχόλια. Για κάθε ομάδα αναλογούν ζεύγη σε παραδειγματικό και συντακτικό άξονα που κατευθύνουν τη συνεργασία των αρχικών ομάδων μέσω της διασταύρωσης δεδομένων (π.χ. Αντιγόνη – Ισμήνη, Ετεοκλής – Πολυνείκης, έντιμος – ά-τιμος θάνατος, στρατηγός – ευγενής κλπ). Τελικός στόχος του σεναρίου είναι η σε βάθος γλωσσική και ερμηνευτική προσέγγιση από το πρωτότυπο που θα αποσκοπεί σε μία νέα παραγωγή λόγου από τον ήδη υπάρχοντα λόγο με προσωπικές γλωσσικές επιλογές, έτσι ώστε να διαφαίνεται τόσο η ποιητική απόχρωση όσο και το ήθος των χαρακτήρων (Αντιγόνη – Ισμήνη). Παράλληλα, οι μαθητές θα προβούν σε εκτενή σχολιασμό εξωγλωσσικών στοιχείων τα οποία προοιωνίζονται το ιδεολογικό πλαίσιο της τραγωδίας.
Η διδακτική αξία του σεναρίου έγκειται στην ανάγνωση της τραγωδίας από το πρωτότυπο με παράλληλη συνανάγνωση αρχαίων ή νεότερων κειμένων, ώστε να αντιληφθούν οι μαθητές διαθεματικά έννοιες και ιδεολογήματα που συνέχουν την ιστορία της ανθρώπινης διανοητικής παρακαταθήκης έως σήμερα.

Διδακτική Ενότητα→ Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία
↘ Β Λυκείου
↘ Σοφοκλέους Αντιγόνη - Γενικής Παιδείας
↘ Σοφοκλέους Αντιγόνη – Στίχοι 1-38 από το πρωτότυπο
Σκεπτικό-Στόχοι→ Γνώσεις για τον κόσμο
↘ Άνθρωπος-Ενηλικίωση, εφηβεία-Φύλα
↘ Οικογένεια
↘ Ανθρώπινες σχέσεις-Πόλεμος/Ειρήνη-Ο Ξένος/Άλλος
↘ Άτομο-κοινωνία, στάσεις ζωής
↘ Θρησκείες
↘ Πολιτισμός-Τέχνη
↘ Πόλη
↘ Ιστορία
↘ Μυθολογία
→ Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία
↘ Λεξιλόγιο - Σημασιολογία
↘ Πολυσημία
↘ Σχέσεις λέξεων
↘ Ετυμολογία
↘ Πορεία λέξεων στο χρόνο
↘ Κειμενικά είδη
↘ Ιστορικά
↘ Φιλοσοφικά - επιστημονικά
↘ Δραματική ποίηση
↘ Συγγραφέας
↘ Σοφοκλής
↘ Γραμματολογικές περίοδοι
↘ Κλασική εποχή
↘ Τεχνικές/τρόποι γραφής
↘ Σχήματα λόγου
↘ Σύμβολο
↘ Μύθος
↘ Δραματικότητα
↘ Μέτρο-στιχουργία
↘ Αλληγορία
↘ Ιστορική αφήγηση
↘ Σήματα ποιητικής
↘ Στιχομυθία
→ Γλώσσα και γραμματισμοί
↘ Ψηφιακοί γραμματισμοί
↘ Τεχνική διάσταση
↘ Λειτουργική διάσταση
↘ Κριτική διάσταση
↘ Πρακτικές γραμματισμού
↘ Ανάγνωση
↘ Γραφή
↘ Επικοινωνία
↘ Κειμενικοί τρόποι
↘ Πολυτροπικό
↘ Προφορικό
↘ Γραπτό
↘ Υβριδικό
↘ Κειμενικοί τύποι
↘ Περιγραφή
↘ Αφήγηση
↘ Ανάλυση διαδικασίας
↘ Εξήγηση
↘ Οδηγίες
↘ Κειμενικά είδη
↘ Χρονικά/αφηγηματικά/βιογραφικά είδη
↘ Σχολιαστικά/επιχειρηματολικά/γνώμης
↘ Διαλογικά/συνεντεύξεις
↘ Έρευνες/μελέτες
↘ Παράγραφος
↘ Δοκίμιο
↘ Ιστολόγια
↘ Ηλεκτρονικά μηνύματα
↘ Ανάγνωση
↘ Ανάγνωση στην ολομέλεια της τάξης
↘ Ανάγνωση κατά ομάδες
↘ Σιωπηλή κατ' ιδίαν ανάγνωση
↘ Συζήτηση
↘ Παραγωγή κειμένου
↘ Ανάπτυξη ερωτήματος ερμηνείας κειμένου
↘ Ανάπτυξη δοκιμίου (essay)
↘ Λογοτεχνικό κείμενο (quasi literature writing)
↘ Πολυτροπικό (ψηφιακό) κείμενο
↘ Προφορικό κείμενο
↘ Συνεργατικό κείμενο
↘ Κείμενα οπτικής επικοινωνίας (σχέδιο, ζωγραφιά, φωτογραφία)
↘ Ακρόαση
↘ Πολυτροπικό (ψηφιακό) κείμενο
Σύνδεση με άλλο γνωστικό αντικείμενο→ Νεοελληνική Γλώσσα
→ Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία [Λύκειο]
→ Ιστορία
→ Θεατρολογία
→ Θρησκευτικά
→ Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή
→ Κοινωνιολογία
→ Πολιτική και Δίκαιο
→ Ερευνητικές Εργασίες – Project
→ Θεατρική Αγωγή
→ Πολιτιστικά προγράμματα
Χώρος→ Εντός σχολείου
→ Εκτός σχολείου
→ Εικονικός χώρος
Χρονική διάρκεια7-12 διδακτικές ώρες
Χρονολογία (από)20/11/2013
Χρονολογία έως18/12/2013
Σχολική μονάδα

Ιδιωτικό ΓΕΛ Αριστοτέλειο Κολλέγιο Θεσσαλονίκης

Αξιοποίηση των ΤΠΕ→ Περιβάλλοντα διδασκαλίας / εξάσκησης
→ Εφαρμογές γραφείου
→ Διαδίκτυο ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
→ Περιβάλλοντα σχεδιασμού
→ Πλατφόρμες wiki, blog, κλπ
→ Λεξικά, σώματα κειμένων
→ Εργαστήριο υπολογιστών
→ Κεντρική προβολή/παρουσίαση
→ Φορητοί υπολογιστές