“Αὐτόχθονες ἔφυμεν”: ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ μῦθος
Δημιουργός: Λάμπρος Πόλκας
- Βαθμίδα εκπαίδευσης - Τάξη: Γ' Λυκείου
- Διδακτικό αντικείμενο: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία
- Διαθεματικό: Όχι
Συνταγμένο σενάριο
Εφαρμογές του σεναρίου
- Λάμπρος Πόλκας, “Αὐτόχθονες ἔφυμεν”: ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ μῦθος
- Κασσάνδρα Μπεϊκάκη, Αὐτόχθονες ἔφυμεν
Περίληψη
Στο σενάριο αυτό, με αφορμή την εκλογικευμένη μυθολογική αναφορά για την αυτοχθονία των Αθηναίων στον “Περικλέους Επιτάφιο” του Θουκυδίδη (Κεφ. 36. 2-3), οι μαθητές “αποφυσικοποιούν” τον μύθο που έλεγε ότι οι πολίτες της δημοκρατικής πόλης-κράτους “προέρχονταν από την ίδια τη γη” ή ότι “κατοικούσαν συνεχώς την ίδια γη” (εκδοχή του Θουκυδίδη), διερευνώντας την κατασκευασμένη - επινοημένη λειτουργία που διαδραμάτισε στη διαμόρφωση της ταυτότητας των Αθηναίων κατά τα αρχαία χρόνια, και εξακολουθεί να επηρεάζει την καταγωγή των Νεοελλήνων σήμερα. Στο πλαίσιο αυτό οι μαθητές συνεργάζονται σε ομάδες στο ανοιχτό ψηφιακό περιβάλλον των εγγράφων Google, για να δημιουργήσουν πρώτα ένα ερμηνευτικό λεξικό όρων για τον “αυτόχθονα”. Για το πετύχουν αυτό, ελέγχουν και συγκρίνουν στα λεξικά και τα σώματα κειμένων (αρχαιοελληνικά - μεσαιωνικά - νεοελληνικά) σημασίες και χρήσεις της λέξης και φέρνουν στο φως αναλογίες, διαφορές, αντιστροφές και ετεροσημίες της στο γλωσσικό παρελθόν και παρόν της Ελληνικής. Στη συνέχεια, οι μαθητές, δημιουργώντας συνεργατικά ένα εικονογραφημένο, μυθολογικό λεξικό της αθηναϊκής αυτοχθονίας, που περιλαμβάνει στοιχεία για τους βασικούς “πρωταγωνιστές” του σχετικού μύθου (θεότητες, μυθικούς βασιλείς και τόπους λατρείας), αποσυμβολοποιούν το “ρίζωμα” των Αθηναίων στη γη τους, που αναπαραστάθηκε ως τροφός-μητέρα και πατρίδα. Εξετάζοντας, ύστερα, διακειμενικά τη συμβιωτική σχέση μύθου και λόγου περί αυτοχθονίας σε αρχαιοελληνικά κειμενικά είδη (το Έπος, την Ιστορία, τη Ρητορική και την Τραγωδία), οι μαθητές αναδεικνύουν τη διπλή, ιδεολογική λειτουργία του σχετικού μύθου στον αθηναϊκό (και όχι μόνο) χρόνο: την “ομοιογενοποιητική” αφενός, που ένωνε τους ετερογογενείς Αθηναίους, και τη “διαφοροποιητική” αφετέρου, η οποία τους διέκρινε αξιολογικά από τους “άλλους” (που θεωρούνται “εισαγόμενοι” μέσα στην ίδια τους τη χώρα). Τέλος, αξιολογώντας τρόπους πρόσληψης και ερμηνείας σήμερα του “αυτόχθονα” Αθηναίου πολίτη, του μύθου του, των εικονογραφικών αναπαραστάσεών του, των σχετικών αρχαιοελληνικών κειμένων, και ελέγχοντας, γενικότερα, τη “θεαματική” προβολή του στο διαδίκτυο, οι μαθητές παίρνουν θέση για το αν, κατά πόσο και πώς οι Νεοέλληνες σήμερα υιοθετούν κριτική στάση απέναντι στους προγονικούς τους “αυτόχθονες”.
Διδακτική Ενότητα | → Γ Λυκείου ↘ Θουκυδίδη Περικλέους Επιτάφιος - Γενικής Παιδείας ↘ Κεφάλαιο 36 |
---|---|
Σκεπτικό-Στόχοι | → Γνώσεις για τον κόσμο ↘ Άνθρωπος-Ενηλικίωση, εφηβεία-Φύλα ↘ Ανθρώπινες σχέσεις-Πόλεμος/Ειρήνη-Ο Ξένος/Άλλος ↘ Άτομο-κοινωνία, στάσεις ζωής ↘ Θρησκείες ↘ Πολιτισμός-Τέχνη ↘ Πόλη ↘ Ιστορία ↘ Μυθολογία → Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία ↘ Μορφολογία ↘ Ουσιαστικά ↘ Επίθετα ↘ Σύνταξη ↘ Όνομα ↘ Ρήμα ↘ Λεξιλόγιο - Σημασιολογία ↘ Παραγωγή ↘ Σύνθεση ↘ Πολυσημία ↘ Σχέσεις λέξεων ↘ Ετυμολογία ↘ Οικογένειες λέξεων ↘ Πορεία λέξεων στο χρόνο ↘ Κειμενικά είδη ↘ Ιστορικά ↘ Ρητορικά ↘ Επική ποίηση ↘ Δραματική ποίηση ↘ Συγγραφέας ↘ Όμηρος ↘ Ευριπίδης ↘ Ηρόδοτος ↘ Θουκυδίδης ↘ Σοφοκλής ↘ Λυσίας ↘ Δημοσθένης ↘ Ισοκράτης ↘ Πλάτων ↘ Γραμματολογικές περίοδοι ↘ Αρχαϊκή εποχή ↘ Κλασική εποχή ↘ Τεχνικές/τρόποι γραφής ↘ Μύθος ↘ Διακειμενικότητα ↘ Αλληγορία → Γλώσσα και γραμματισμοί ↘ Ψηφιακοί γραμματισμοί ↘ Λειτουργική διάσταση ↘ Κριτική διάσταση → Ανάγνωση → Γραφή → Επικοινωνία → Μονοτροπικό → Πολυτροπικό → Γραπτό → Υβριδικό → Περιγραφή → Αφήγηση → Επιχειρηματολογία → Εξήγηση → Κειμενικά είδη ↘ Σχολιαστικά/επιχειρηματολικά/γνώμης → Ανάγνωση ↘ Ανάγνωση κατά ομάδες ↘ Σιωπηλή κατ' ιδίαν ανάγνωση → Παραγωγή κειμένου ↘ Ανάπτυξη ερωτήματος ερμηνείας κειμένου ↘ Πολυτροπικό (ψηφιακό) κείμενο ↘ Συνεργατικό κείμενο ↘ Κείμενα οπτικής επικοινωνίας (σχέδιο, ζωγραφιά, φωτογραφία) → Πολυτροπικό (ψηφιακό) κείμενο |
Χώρος | → Εντός σχολείου → Εικονικός χώρος |
Χρονική διάρκεια | 7-12 διδακτικές ώρες |
Χρονολογία (από) | Αύγουστος 2014 |
Αξιοποίηση των ΤΠΕ | → Εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης → Διαδίκτυο ως μέσο πρακτικής γραμματισμού → Περιβάλλοντα σχεδιασμού → Πλατφόρμες wiki, blog, κλπ → Λεξικά, σώματα κειμένων |