Κατεβάστε το σενάριο

Αναγνωστικές δεξιότητες-πολυτροπικές αναπαραστάσεις : Ο κύκλος των χαμένων ποιητών ξαναζωντανεύει…. (Γ΄εκδοχή)

  • Δημιουργός: Μαρία Νέζη

  • Βαθμίδα εκπαίδευσης - Τάξη: Γ' Γυμνασίου, Α' Λυκείου
  • Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Λογοτεχνία
  • Διαθεματικό: Ναι
  • Συνταγμένο σενάριο

Περίληψη

Το σενάριο αναπτύσσεται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε οι νεαροί αναγνώστες να εμπλέκονται σε μια διαδικασία που έχει νόημα για αυτούς (εμπλαισιωμένη μάθηση). Οργανώνεται σε τρεις διακριτές φάσεις. Στην Α΄ φάση, Πριν την Ανάγνωση, οι νεαροί αναγνώστες διερευνούν τις ανταποκρίσεις τους σχετικά με το πώς αντιλαμβάνονται την ποιητική δημιουργία και τον ρόλο του ποιητή στο κοινωνικό γίγνεσθαι, πώς διαβάζουν και νοηματοδοτούν ένα ποίημα. Σε αυτή τη φάση ακούν, διαβάζουν, κατασκευάζουν πολυτροπικές αναπαραστάσεις ποιητικών κειμένων, αναστοχάζονται πάνω στις ερμηνευτικές εκδοχές τους και στις επιλογές τους προφορικά μέσα σε ένα περιβάλλον που ευνοεί την πολυφωνία και τον διάλογο και εξοικειώνονται με πρακτικές κριτικού λόγου. Ασκούνται στο να αιτιολογούν τις απόψεις τους.

Στη δεύτερη φάση που συνιστά την Ανάγνωση η μαθησιακή διαδικασία αναπτύσσεται ως project. Τίθεται εξ αρχής το πλαίσιο: Θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε μια λέσχη ανάγνωσης ποίησης. Θα διαβάσουμε ποιήματα διαφορετικών δημιουργών, θεμάτων και εποχών. Επίσης προσδιορίζεται με σαφήνεια το τελικό προϊόν της εργασίας των μαθητών/τριών: Η λέσχη μας θα προσπαθήσει να αφήσει το αποτύπωμά της είτε ηλεκτρονικά είτε έντυπα. Αποστολή μας είναι να φτιάξουμε ένα ανθολόγιο με ποιήματα και εικόνες, ενδεχομένως και μουσική. Στο ανθολόγιό μας θα υπάρχουν οι θεματικές που θα αναδειχθούν από την ανάγνωση και επεξεργασία των ποιητικών κειμένων. Σε κάθε θεματική ενότητα θα γίνεται με συντομία λόγος: α) για το θέμα των ποιημάτων που τη συγκροτούν και β) για τις οπτικές που αναδεικνύουν. Τα ποιήματα θα συνοδεύονται από μια σύντομη εισαγωγή που θα αναφέρεται: α) στον δημιουργό β) στον τίτλο της ποιητικής συλλογής γ) στον χρόνο της έκδοσης δ) στο περιεχόμενο του ποιήματος ε) στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ποιητικής του. Η παρουσίαση θα συμπληρώνεται από εικονιστικό υλικό που οι μαθητές-αναγνώστες θεωρούν ότι αποκρίνεται στο ποιητικό κείμενο.

Με καταιγισμό ιδεών προσδιορίζονται οι θεματικοί άξονες (έρωτας, αγάπη, ανθρώπινες σχέσεις, αξίες, ιδανικά, κοινωνικά προβλήματα, εποχές) ή οι δημιουργοί με τους οποίους θα ασχοληθούν οι νεαροί αναγνώστες. Οι ομάδες διαμορφώνονται με βάση τις προτιμήσεις των μαθητών/τριών ως προς το θέμα ή τον δημιουργό. Συγκεντρώνουν κειμενικό υλικό, το αναρτούν στο wiki της κοινότητας έτσι ώστε να έχουν όλοι πρόσβαση σε αυτό, ασκούνται στη νοηματοδότηση των κειμένων σύμφωνα με αναγνωστικές οδηγίες που τους προμηθεύει ο εκπαιδευτικός ανταλλάσσοντας απόψεις στην ομάδα τους, διατυπώνουν αιτιολογημένα κριτικό λόγο. Οι νεαροί αναγνώστες μαθαίνουν να εντοπίζουν το θέμα του ποιήματος, να επισημαίνουν με λέξεις-φράσεις-εικόνες του ποιήματος την οπτική που αναδεικνύεται, να αναγνωρίζουν τους τρόπους με τους οποίους νοηματοδοτείται το ποιητικό κείμενο (τα σημεία στίξης, τη σειρά των λέξεων μέσα στον στίχο, τις επαναλήψεις, τις μεταφορές, τις παρομοιώσεις, τα επίθετα, τις μη συνηθισμένες λέξεις, το ρηματικό πρόσωπο, τη γλώσσα), να αναζητούν, να επεξεργάζονται και να παρουσιάζουν πληροφοριακό υλικό για τον ποιητή, το έργο και την εποχή του, το λογοτεχνικό κίνημα στο οποίο εντάσσεται, αξιοποιώντας ποικίλες πηγές, να αναγνωρίζουν στο ποίημα κάποια από τα χαρακτηριστικά της ποιητικής τέχνης του δημιουργού που η βιβλιογραφία επισημαίνει και με βάση τα οποία κατατάσσεται στην παραδοσιακή ή μοντέρνα ποίηση, να εκφράζουν αιτιολογημένα τη γνώμη τους για το ποίημα, δηλαδή αν τους αρέσει ή δεν τους αρέσει και γιατί, να εκφράζουν την ανταπόκρισή τους για το ποίημα, αξιοποιώντας ποικίλους σημειωτικούς τρόπους, να αναγιγνώσκουν εκφραστικά το ποίημα προσέχοντας ιδιαίτερα τον χρωματισμό της φωνής.

Στην τρίτη φάση, Μετά την Ανάγνωση, ολοκληρώνεται το τελικό προϊόν της συλλογικής δουλειάς: το ανθολόγιο σε ηλεκτρονική ή έντυπη μορφή. Η ποίηση συναντά την Τέχνη: Ζωγραφική, Κινηματογράφος, Μουσική. Σε αυτή τη φάση πραγματοποιούνται και οι αναστοχαστικές διεργασίες που επιτρέπουν στους μαθητές/τριες ως ιστορικοκοινωνικά προσδιορισμένα υποκείμενα να αποτιμήσουν τις επιλογές τους (πολιτισμικός/κριτικός γραμματισμός).

Διδακτική Ενότητα→ Νεοελληνική Γλώσσα
↘ Γ Γυμνασίου
↘ Η Ελλάδα στον κόσμο
↘ Γλώσσα-γλώσσες και πολιτισμοί του κόσμου
↘ Είμαστε όλοι ίδιοι- Είμαστε όλοι διαφορετικοί
↘ Τέχνη, μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές
↘ Μπροστά στο μέλλον
→ Νεοελληνική Λογοτεχνία
↘ Γ Γυμνασίου
↘ Στάσεις ζωής σε ποιητικά κείμενα
↘ Α Λυκείου
↘ Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση
Σκεπτικό-Στόχοι→ Γνώσεις για τον κόσμο
↘ Άτομο-κοινωνία, στάσεις ζωής
↘ Πολιτισμός-Τέχνη
→ Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία
↘ Σύνταξη
↘ Σχήματα λόγου
↘ Λεξιλόγιο - Σημασιολογία
↘ Πολυσημία
↘ Πορεία λέξεων στο χρόνο
↘ Γραφή
↘ Σημεία στίξης
↘ Κειμενικοί τρόποι
↘ Πολυτροπικό - γνώσεις για τη σημείωση
↘ Γραπτό
↘ Προφορικό
↘ Κειμενικοί τύποι
↘ Επιχειρηματολογία
↘ Κειμενικά είδη
↘ Σχολιαστικά/επιχειρηματολογικά/γνώμης
↘ Ποιήματα/τραγούδια
↘ Ιστολόγια
↘ Λογοτεχνικά γένη και είδη
↘ Ποίηση-ποίημα
↘ Τεχνικές/τρόποι γραφής
↘ Σχήματα λόγου
↘ Ποιητικές φόρμες
↘ Παρομοίωση
↘ Γλωσσική ποικιλία
↘ Πραγματολογία - κειμενογλωσσολογία
→ Γλώσσα και γραμματισμοί
↘ Ψηφιακοί γραμματισμοί
↘ Λειτουργική διάσταση
↘ Κριτική διάσταση
↘ Πρακτικές γραμματισμού
↘ Ανάγνωση
↘ Γραφή
↘ Επικοινωνία
↘ Κειμενικοί τρόποι
↘ Πολυτροπικό
↘ Προφορικό
↘ Γραπτό
↘ Υβριδικό
↘ Κειμενικοί τύποι
↘ Επιχειρηματολογία
↘ Κειμενικά είδη
↘ Σχολιαστικά/επιχειρηματολικά/γνώμης
↘ Έρευνες/μελέτες
↘ Ποιήματα/τραγούδια
↘ Ανάγνωση
↘ Ανάγνωση στην ολομέλεια της τάξης
↘ Ανάγνωση κατά ομάδες
↘ Σιωπηλή κατ' ιδίαν ανάγνωση
↘ Απαγγελία-αφήγηση-δραματοποίηση
↘ Συζήτηση
↘ Παραγωγή κειμένου
↘ Δημιουργική γραφή (creative writing)
↘ Πολυτροπικό (ψηφιακό) κείμενο
↘ Προφορικό κείμενο
↘ Συνεργατικό κείμενο
↘ Ακρόαση
↘ Απαγγελία/αφήγηση/ανάγνωση
↘ Μελοποιημένη ποίηση
↘ Πολυτροπικό (ψηφιακό) κείμενο
Σύνδεση με άλλο γνωστικό αντικείμενο→ Φιλολογικής ζώνης
↘ Νεοελληνική Γλώσσα
Χώρος→ Εντός σχολείου
→ Εικονικός χώρος
Χρονική διάρκεια13+ διδακτικές ώρες
Σχόλια πάνω στη χρονική διάρκεια

Στο πλαίσιο των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών για τη Γλώσσα και τη Λογοτεχνία στο Γυμνάσιο ο προβλεπόμενος χρόνος είναι 24 διδακτικές ώρες. Στο πλαίσιο των ισχυόντων ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ ο εκπαιδευτικός μπορεί να διαχειριστεί κατάλληλα τον χρόνο και να διαμορφώσει συνθήκες μεικτής μάθησης (blended-learning) αξιοποιώντας στη σχολική πράξη τις δυνατότητες του Web2.0.

Χρονολογία (από)01/2012
Αξιοποίηση των ΤΠΕ→ Εφαρμογές γραφείου
→ Εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης
→ Διαδίκτυο ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
→ Πλατφόρμες wiki, blog, κλπ
→ Εργαστήριο υπολογιστών
→ Κεντρική προβολή/παρουσίαση