Κατεβάστε το σενάριο

Τεκμήρια

  • Koutsimpeli_Tekmiria_H_dhmiourgia_tou_kosmou [62,49 MB]

Η δημιουργία του κόσμου: Bing Bang ή Θεός;

  • Δημιουργός: Όλγα Κουτσιμπέλη

  • Βαθμίδα εκπαίδευσης - Τάξη: Β' Γυμνασίου
  • Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γλώσσα
  • Διαθεματικό: Ναι
  • Εφαρμοσμένο σενάριο

Το σενάριο στηρίζεται

Περίληψη

Σκοπός του συνταγμένου σεναρίου είναι η διαθεματική προσέγγιση ενός ζητήματος που απασχολεί διαχρονικά την ανθρώπινη σκέψη και αφορά στη δημιουργία του κόσμου. Για τον σκοπό αυτό σύμφωνα με τη συντάκτρια οι μαθητές/τριες στο πλαίσιο των μαθημάτων της Γεωγραφίας και των Θρησκευτικών προβλεπόταν να αναστοχαστούν τις δύο διαφορετικές οπτικές επί του θέματος, των Φυσικών Επιστημών από τη μια και της Θεολογίας από την άλλη, τις οποίες θα είχαν μελετήσει στο πλαίσιο των μαθημάτων αυτών στην Α΄ Γυμνασίου.

Στην εφαρμογή του σεναρίου υπήρξε πράγματι αναστοχασμός στα δύο παραπάνω διδακτικά αντικείμενα. Επιπλέον, στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας η συντάκτρια προέβλεπε εμβάθυνση στο συγκεκριμένο θέμα μέσω της μελέτης διαφορετικών πηγών (κειμένων και βίντεο) όπου θα εκτίθεντο διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις σχετικά με τη δημιουργία του κόσμου. Αναλυτικότερα, οι μαθητές/τριες προβλεπόταν να διερευνήσουν με βάση συγκεκριμένα βήματα εργασίας που θα δοθούν από τον διδάσκοντα στα φύλλα εργασίας την προέλευση και τα χαρακτηριστικά των πηγών αυτών, να εντοπίσουν στοιχεία που αφορούν στη γλώσσα και τη δομή τους, να κατανοήσουν το περιεχόμενό τους και να καταγράψουν την επιχειρηματολογία τους.

Στη συνέχεια, τα πορίσματα που θα προέκυπταν από τη διερεύνησή τους αυτή θα τα παρουσίαζαν στην ολομέλεια χρησιμοποιώντας το λογισμικό παρουσίασης Power Point. Στην εφαρμογή του σεναρίου ακολουθήθηκε αυτό το σκεπτικό με την παράλειψη του 6ου φύλλου εργασίας, αφενός επειδή θεωρήθηκε αρκετά εξειδικευμένο για τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του συγκεκριμένου μαθητικού δυναμικού και αφετέρου λόγω του γεγονότος ότι οι μαθητές της τάξης (23 συνολικά) σχημάτισαν κατά τέτοιο τρόπο τις ομάδες τους, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν 5 ομάδες αντί των έξι.

Επίσης, το συνταγμένο σενάριο προέβλεπε ότι η πολύπλευρη αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ζητήματος θα κατέληγε σε ένα προϊόν: στη δημιουργία ενός λήμματος στη Wikipedia για τη δημιουργία του κόσμου (το οποίο δεν υφίστατο τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή σύνταξης του σεναρίου). Πιο συγκεκριμένα, η κάθε ομάδα, από τις έξι συνολικά που θα δημιουργούνταν, με δεδομένη την προηγούμενη αποκτηθείσα γνώση επί του θέματος στα μαθήματα της Γεωγραφίας και των Θρησκευτικών αλλά και την εμβάθυνση που συντελέστηκε σχετικά μέσω της διερεύνησης διαφορετικών πηγών, θα επεξεργαζόταν μια συγκεκριμένη υποενότητα του λήμματος, την οποία θα υποστήριζε με βιβλιογραφικές αναφορές και παραπομπές σε πηγές, όπως απαιτεί άλλωστε και η λειτουργία της Wikipedia.

Στο εφαρμοσμένο σενάριο ο παραπάνω στόχος δεν κατέστη εφικτός και τελικά δεν δημιουργήθηκε λήμμα στη Wikipedia για τη δημιουργία του κόσμου. Αν και διερευνήθηκαν σχετικές πηγές και επεξεργάστηκαν υποενότητες του λήμματος τελικά παρήχθη ένα προϊόν αναστοχασμού και έμπνευσης το οποίο παρουσιάστηκε στην τάξη μέσω προγράμματος παρουσιάσεων. Αυτό έγινε ασφαλώς και λόγω έλλειψης χρόνου (είχαμε στη διάθεσή μας μόνο 10 διδακτικές ώρες και είχαμε αποφασίσει να εφαρμόσουμε και τα δύο τμήματα του σεναρίου, δηλαδή τη χρήση της Wikipedia και τους αγώνες επιχειρηματολογίας), αλλά και λόγω του γεγονότος ότι οι υπολογιστές του σχολικού εργαστηρίου ήταν κάπως αργοί (χρειάζονται αναβάθμιση) και αυτό αποθάρρυνε αρκετά τους μαθητές, με αποτέλεσμα να μην προκύψει η δημιουργία και η ανάρτηση σχετικού λήμματος στη Wikipedia.

Το συγκεκριμένο εγχείρημα απαιτoύσε βέβαια, σύμφωνα με τη συντάκτρια, και την κατάλληλη προετοιμασία, ώστε οι μαθητές/τριες να κατακτήσουν και τις τρεις διαστάσεις του ψηφιακού γραμματισμού (τεχνική/ λειτουργική/ κριτική) μέσω συγκεκριμένων διδακτικών πρακτικών. Ειδικότερα, σκοπός ήταν οι μαθητές/τριες να μάθουν σε ένα στάδιο προεργασίας και μέσω της μελέτης συγκεκριμένων λημμάτων τι είναι η Wikipedia, ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά, οι αρχές και οι κανόνες λειτουργίας της, ποιες είναι οι τεχνικές προϋποθέσεις, για να αποτελέσει κανείς μέλος της κοινότητάς της, ποιο είναι το περιβάλλον και τα εργαλεία της (π.χ. για τη δημιουργία/επεξεργασία ενός λήμματος), ποιες διευκολύνσεις και ποιους περιορισμούς επιβάλλει το συγκεκριμένο περιβάλλον σε σχέση με τη δημιουργία/επεξεργασία ενός λήμματος και την ειδική μορφοποίηση του και τέλος ποια στάση πρέπει να υιοθετεί κανείς απέναντι στα λήμματα της Wikipedia, δεδομένου ότι οι συντάκτες τους δεν τηρούν πάντοτε τις αρχές της επαληθευσιμότητας, της ουδετερότητας και της εγκυκλοπαιδικότητας, αν και η κοινότητα μέσω συζητήσεων και προειδοποιητικών σχολίων που εμφανίζονται στο λήμμα επιχειρεί να διαφυλάξει την αξιοπιστία αυτής της ελεύθερης και συνεργατικής εγκυκλοπαίδειας.

Στο εφαρμοσμένο σενάριο μπορεί να μην έγινε δημιουργία και ανάρτηση σχετικού λήμματος στη Wikipedia, ωστόσο πραγματοποιήθηκαν όλα τα υπόλοιπα βήματα, δηλαδή γνωριμία με τα βασικά χαρακτηριστικά, τις αρχές και τους κανόνες λειτουργίας της, ενημέρωση για τις τεχνικές προϋποθέσεις προκειμένου να αποτελέσει κανείς μέλος της κοινότητάς της, ενημέρωση σχετικά με το περιβάλλον και τα εργαλεία της (π.χ. για τη δημιουργία/επεξεργασία ενός λήμματος), για τις διευκολύνσεις και τους περιορισμούς που επιβάλλει το συγκεκριμένο περιβάλλον σε σχέση με τη δημιουργία/επεξεργασία ενός λήμματος και την ειδική μορφοποίησή του και τέλος για ποια στάση πρέπει να υιοθετεί κανείς απέναντι στα λήμματα της Wikipedia, δεδομένου ότι οι συντάκτες τους δεν τηρούν πάντοτε τις αρχές της επαληθευσιμότητας, της ουδετερότητας και της εγκυκλοπαιδικότητας.

Οι μαθητές επιβεβαίωσαν την υπόθεση ότι γνωρίζουν τι είναι η Wikipedia και δούλεψαν με βάση το πρότυπο μορφοποίησής της, ωστόσο πολλές από τις λειτουργίες της και κυρίως πολλά θέματα κριτικής αντιμετώπισης του θέματος, για παράδειγμα με ποια κριτήρια κρίνει κανείς την αντικειμενικότητα ενός θέματος, φάνηκε να αγνοούνται επειδή οι μαθητές πιστεύουν σε μεγάλο βαθμό πως ό,τι είναι γραμμένο στο διαδίκτυο ισχύει και μάλιστα κατά τρόπο απόλυτο (όπως παλαιότερα πίστευαν το ίδιο για τις εφημερίδες ή και για την τηλεόραση: «το έγραψαν οι εφημερίδες» ή «το είπε η τηλεόραση» που μάλλον πλέον έγινε «το διάβασα στο διαδίκτυο»).

Η συντάκτρια για το τέλος του σεναρίου προέβλεπε να πραγματοποιηθεί ένας αγώνας επιχειρηματολογίας. Το επίμαχο θέμα που θα ετίθετο επί τάπητος θα ήταν: «Η δημιουργία του κόσμου: Big Bang ή Θεός;» Στην περίπτωση αυτή θα δημιουργούνταν τρεις ομάδες που θα ανέπτυσσαν την επιχειρηματολογία τους σε τρεις κατευθύνσεις (1. Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τη Μεγάλη Έκρηξη, 2. Δημιουργός του κόσμου είναι ο Θεός, 3. Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τη Μεγάλη Έκρηξη, την οποία προκάλεσε ο Θεός). Η τέταρτη ομάδα θα αποτελούσε τους κριτές που, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια (μεθοδολογία, επιχειρηματολογία, δομή, ομαδικότητα, ύφος, συνεργατικότητα, αντίλογος), θα επέλεγε τη νικήτρια ομάδα.

Επίσης σύμφωνα με τη συντάκτρια για την αξιολόγηση της μαθησιακής διαδικασίας αλλά και των διδακτικών πρακτικών που θα χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκειά της και στο πλαίσιο της ετεροαξιολόγησης και της αυτοαξιολόγησης οι μαθητές/τριες θα συμπλήρωναν σχετικό ερωτηματολόγιο που θα κάλυπτε όλες τις εκφάνσεις του συγκεκριμένου σεναρίου.

Στην εφαρμοσμένη εκδοχή του σεναρίου αυτή η δεύτερη φάση εφαρμόστηκε ολοκληρωτικά και θα έλεγα ότι αποτέλεσε και τη μεγάλη επιτυχία του σεναρίου με την έννοια ότι προκάλεσε κύματα ενθουσιασμού στους μαθητές, όλοι ήθελαν να κάνουν τους κριτές, αλλά τελικά αποδείχτηκε ότι τα πήγαν εξαιρετικά και ως μέλη της κάθε επιχειρηματολογικής ομάδας. Θα έλεγα επίσης ότι η ομάδα των κριτών υπήρξε η ομάδα που επέδειξε τη μεγαλύτερη συνέπεια σε σχέση με τις υπόλοιπες. Οι μαθητές χωρίστηκαν όντως στις 3 ομάδες που προαναφέρθηκαν και ο αγώνας επιχειρηματολογίας διεξήχθη μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού. Στο τέλος οι μαθητές συμπλήρωσαν το έντυπο της συντάκτριας για την ετεροαξιολόγηση και την αυτοαξιολόγηση του όλου εγχειρήματος.

Διδακτική Ενότητα→ Νεοελληνική Γλώσσα
↘ Β Γυμνασίου
↘ Συζητώντας για σύγχρονα κοινωνικά θέματα
↘ Ταξίδι στο μαγικό κόσμο του διαστήματος
Σκεπτικό-Στόχοι→ Γνώσεις για τον κόσμο
↘ Άτομο-κοινωνία, στάσεις ζωής
↘ Θρησκείες
→ Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία
↘ Σύνταξη
↘ Πρόταση
↘ Όροι της πρότασης
↘ Ρηματικό σύνολο
↘ Σχήματα λόγου
↘ Λεξιλόγιο - Σημασιολογία
↘ Πολυσημία
↘ Λεξική και προτασιακή σημασία
↘ Γλωσσική ποικιλία
↘ Γραφή
↘ Σημεία στίξης
↘ Ορθογραφία
↘ Κειμενικοί τρόποι
↘ Μονοτροπικό
↘ Πολυτροπικό - γνώσεις για τη σημείωση
↘ Γραπτό
↘ Προφορικό
↘ Υβριδικό (μείξη προφορικού και γραπτού λόγου)
↘ Κειμενικοί τύποι
↘ Περιγραφή
↘ Επιχειρηματολογία
↘ Εξήγηση
↘ Κειμενικά είδη
↘ Σχολιαστικά/επιχειρηματολογικά/γνώμης
↘ Διαλογικά/συνεντεύξεις
↘ Δοκίμιο
↘ Ιστολόγια
↘ Γλωσσική ποικιλία
↘ Πραγματολογία - κειμενογλωσσολογία
→ Γλώσσα και γραμματισμοί
↘ Ψηφιακοί γραμματισμοί
↘ Τεχνική διάσταση
↘ Λειτουργική διάσταση
↘ Κριτική διάσταση
↘ Πρακτικές γραμματισμού
↘ Ανάγνωση
↘ Γραφή
↘ Επικοινωνία
↘ Κειμενικοί τρόποι
↘ Μονοτροπικό
↘ Πολυτροπικό
↘ Προφορικό
↘ Γραπτό
↘ Υβριδικό
↘ Κειμενικοί τύποι
↘ Περιγραφή
↘ Επιχειρηματολογία
↘ Εξήγηση
↘ Κειμενικά είδη
↘ Σχολιαστικά/επιχειρηματολικά/γνώμης
↘ Διαλογικά/συνεντεύξεις
↘ Δοκίμιο
↘ Ιστολόγια
Σύνδεση με άλλο γνωστικό αντικείμενο→ Άλλα γνωστικά αντικείμενα
↘ Γεωλογία-Γεωγραφία
↘ Θρησκευτικά
Χώρος→ Εντός σχολείου
→ Εικονικός χώρος
Χρονική διάρκεια7-12 διδακτικές ώρες
Σχόλια πάνω στη χρονική διάρκεια

Το πιθανότερο είναι οι απαιτούμενες ώρες να ξεπερνούν τις 10.

Χρονολογία (από)23/03/2015
Χρονολογία έως23/04/2015
Σχολική μονάδα

Μουσικό Σχολείο Άμφισσας

Αξιοποίηση των ΤΠΕ→ Εφαρμογές γραφείου
→ Διαδίκτυο ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
→ Πλατφόρμες wiki, blog, κλπ