Κατεβάστε το σενάριο

Εγκλίσεις και τροπικότητες

  • Δημιουργός: Στεφανία Μποτέλη

  • Βαθμίδα εκπαίδευσης - Τάξη: Β' Γυμνασίου
  • Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γλώσσα
  • Διαθεματικό: Όχι
  • Εφαρμοσμένο σενάριο

Το σενάριο στηρίζεται

Περίληψη

Σύμφωνα με τη συντάκτρια του σεναρίου «Εγκλίσεις και τροπικότητες» σκοπός του ήταν οι μαθητές/τριες να κατανοήσουν τη σημασιολογική λειτουργία των εγκλίσεων μέσα σε ένα ορισμένο κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο και γενικότερα τη μεγάλη σημασία που έχουν οι τροπικότητες στην επικοινωνιακή συνομιλία και στην πρόσληψη ενός κειμένου.

Η κατανόηση αυτή έγινε στο πλαίσιο της εφαρμογής του σεναρίου και οδήγησε στη συνειδητοποίηση ότι κάθε επικοινωνία προφορική ή γραπτή αποτελεί ένα κοινωνικό γεγονός και ότι οι γλωσσικές μας επιλογές, λεξιλογικές, γραμματικές, φωνολογικές, διαμορφώνουν κοινωνικές σχέσεις αλλά και αποτελούν δείκτες μιας ορισμένης κοινωνικής πραγματικότητας.

Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη φάση οι μαθητές/τριες εμπλέχτηκαν σε ένα παιχνίδι ρόλων όπου ανακάλυψαν ότι οι συνομιλιακοί ρόλοι, οι σχέσεις δηλαδή όσων εμπλέκονται σε μια διαπροσωπική επικοινωνία αλλά και ο επικοινωνιακός στόχος, υπαγορεύουν και διαφορετικές γλωσσικές επιλογές και ειδικότερα διαφορετικές τροπικότητες. Στη δεύτερη φάση οι μαθητές/τριες αποδόμησαν διαφορετικά κειμενικά είδη και συνειδητοποίησαν ότι το κείμενο περιέχει στοιχεία του συγκειμένου στο οποίο παρήχθη, το οποίο επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται η γλώσσα και τις τροπικότητες του, που φανερώνουν τη σχέση του παραγωγού νοήματος με την πραγματικότητα και κατ’ επέκταση τη σχέση που θέλει να καλλιεργήσει με τους αποδέκτες του παραγόμενου νοήματος, προκειμένου να ικανοποιήσει έναν συγκεκριμένο επικοινωνιακό στόχο. Στην τρίτη φάση οι μαθητές/τριες παρουσίασαν τις εργασίες τους που είχαν ήδη δημοσιοποιηθεί στο wiki της τάξης όπου είχε αναρτηθεί και ένα θεωρητικό κείμενο με τίτλο «Εγκλίσεις και τροπικότητες» για διευκόλυνση τους, το οποίο εμπλουτιζόταν συνεχώς με παραδείγματα.
Γενικά, κατά την εφαρμογή του συγκεκριμένου σεναρίου ακολουθήθηκε η διαδικασία ανακαλυπτικής μάθησης, η οποία δεν περιορίστηκε στην ανάπτυξη κάποιων επιμέρους δεξιοτήτων (π.χ. απλή αναγνώριση εγκλίσεων με βάση τα μορφολογικά ή άλλα εξωτερικά χαρακτηριστικά) και υιοθετήθηκε η κειμενοκεντρική προσέγγιση, καθώς σύμφωνα και με τη συντάκτρια του σεναρίου «μόνο μέσα από τη συγκριτική μελέτη αυθεντικών κειμένων που χαρακτηρίζονται από γλωσσική ποικιλία και μπορεί να διαφοροποιούνται ως προς τον βαθμό αποτελεσματικότητάς τους μπορεί να γίνει κατανοητή η υφή της κειμενικής επικοινωνίας και να επιτευχθεί η βελτίωση του προφορικού και γραπτού λόγου των παιδιών» (Κωστούλη 2001: 233).

Διδακτική Ενότητα→ Νεοελληνική Γλώσσα
↘ Β Γυμνασίου
↘ Ζούμε με την οικογένεια
Σκεπτικό-Στόχοι→ Γνώσεις για τον κόσμο
↘ Τεχνολογία-Επικοινωνία-Συγκοινωνιακά μέσα
→ Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία
↘ Μορφολογία
↘ Ρήματα
↘ Μόρια
↘ Σύνταξη
↘ Ρηματικό σύνολο
↘ Λεξιλόγιο - Σημασιολογία
↘ Γλωσσική ποικιλία
↘ Κειμενικοί τρόποι
↘ Μονοτροπικό
↘ Πολυτροπικό - γνώσεις για τη σημείωση
↘ Γραπτό
↘ Προφορικό
↘ Κειμενικοί τύποι
↘ Περιγραφή
↘ Επιχειρηματολογία
↘ Οδηγίες
↘ Κειμενικά είδη
↘ Σχολιαστικά/επιχειρηματολογικά/γνώμης
↘ Οδηγίες χρήσης
↘ Ειδησεογραφικά
↘ Πληροφοριακά/διαφημιστικά
↘ Γλωσσική ποικιλία
↘ Πραγματολογία - κειμενογλωσσολογία
→ Γλώσσα και γραμματισμοί
↘ Ψηφιακοί γραμματισμοί
↘ Τεχνική διάσταση
↘ Λειτουργική διάσταση
↘ Κριτική διάσταση
↘ Πρακτικές γραμματισμού
↘ Ανάγνωση
↘ Γραφή
↘ Επικοινωνία
↘ Κειμενικοί τρόποι
↘ Μονοτροπικό
↘ Πολυτροπικό
↘ Προφορικό
↘ Γραπτό
↘ Κειμενικοί τύποι
↘ Περιγραφή
↘ Επιχειρηματολογία
↘ Οδηγίες
↘ Κειμενικά είδη
↘ Σχολιαστικά/επιχειρηματολικά/γνώμης
↘ Οδηγίες χρήσης
↘ Ειδησεογραφικά
↘ Πληροφοριακά/διαφημιστικά
Χώρος→ Εντός σχολείου
→ Εικονικός χώρος
Χρονική διάρκεια13+ διδακτικές ώρες
Σχόλια πάνω στη χρονική διάρκεια

Στη συγκεκριμένη εφαρμογή ως βασικό πρόβλημα μπορούμε να εντοπίσουμε τις πολλές διδακτικές ώρες (4) που χρειάστηκαν για τις παρουσιάσεις των εργασιών και γενικά τη μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στις ώρες που προβλέφθηκαν κατά τη σύνταξη του σεναρίου (8 διδακτικές ώρες) και σε αυτές που χρειάστηκαν κατά την εφαρμογή του (13 διδακτικές ώρες). Βέβαια, οι μαθητές/μαθήτριες ήρθαν σε επαφή με διαφορετικά κειμενικά είδη, αλλά η μεγάλη καθυστέρηση είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός, ενώ η εφαρμογή του σε 8 ώρες κρίνεται μάλλον αδύνατη. Επομένως, προτείνεται για εξοικονόμηση χρόνου σε μια μελλοντική εφαρμογή η μελέτη από τις ομάδες στη δεύτερη φάση να περιοριστεί σε δύο έως τρία κείμενα και οι παρουσιάσεις να γίνουν πιο σύντομα. Εκτός από την καθυστέρηση στις παρουσιάσεις το γεγονός ότι αναλώθηκαν δύο διδακτικές ώρες, για να γνωρίσουν οι μαθητές/τριες το περιβάλλον wiki, αποτέλεσε άλλον έναν παράγοντα καθυστέρησης.

Χρονολογία (από)31/10/2013
Χρονολογία έως05/12/2013
Σχολική μονάδα

2ο Γυμνάσιο Χαριλάου

Αξιοποίηση των ΤΠΕ→ Πλατφόρμες wiki, blog, κλπ
→ Λεξικά, σώματα κειμένων
→ Κεντρική προβολή/παρουσίαση