Κατεβάστε το σενάριο

Ενεργητική και παθητική σύνταξη: η λειτουργία τους στον λόγο

  • Δημιουργός: Ιωάννα Χαλισιάνη

  • Βαθμίδα εκπαίδευσης - Τάξη: Α' Γυμνασίου, Β' Γυμνασίου, Γ' Γυμνασίου, Α' Λυκείου, Β' Λυκείου
  • Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γλώσσα
  • Διαθεματικό: Όχι
  • Συνταγμένο σενάριο

Εφαρμογές του σεναρίου

Περίληψη

Η χρήση ενεργητικής ή παθητικής σύνταξης (όταν είναι διαθέσιμες και οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες) δεν αποτελεί τυχαία επιλογή του ομιλητή ή του γράφοντα, ούτε αφήνει ανεπηρέαστο το περιεχόμενο του λόγου, καθώς παίζει σημαντικό ρόλο στην κατασκευή νοήματος. Στην παρούσα διδακτική εφαρμογή, θεωρούμε ότι στο πλαίσιο της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας δεν έχουν νόημα οι δραστηριότητες με τις οποίες οι μαθητές ασκούνται στη μετατροπή προτάσεων από τη μία μορφή σύνταξης στην άλλη (άσκηση δομικού τύπου, που είναι ενδεχομένως χρήσιμη κατά την εκμάθηση ξένης γλώσσας) ούτε αυτές με τις οποίες απλά εμπεδώνουν τις σχετικές διακρίσεις (ανάμεσα σε φωνές και διαθέσεις, σε ενεργητική διάθεση και παθητική διάθεση), αφομοιώνοντας την οικεία μεταγλώσσα. Επιπλέον, για τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι μάλλον περιττό να σπαταλάται χρόνος σε ζητήματα κλιτικής μορφολογίας, επιλογής του σωστού ή κατάλληλου γραμματικού τύπου και ορθής συντακτικής δομής, γιατί αυτά αποτελούν ήδη μέρος της ικανότητάς τους να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα. Άλλωστε, το τυπικό μέρος της διδασκαλίας αυτών των ζητημάτων έχει καλυφθεί ήδη στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Με την προσέγγιση που προτείνεται στη συνέχεια, επιδιώκεται να γίνει περισσότερο ενσυνείδητη στους μαθητές η γνώση που ήδη έχουν κατακτήσει σχετικά με τη σημασιακή και λειτουργική διαφοροποίηση διαφορετικών συντακτικών δομών, προκειμένου να εξοικειωθούν με το να τις χειρίζονται κατάλληλα, ανάλογα με το σημασιακό περιεχόμενο που επιδιώκουν να δηλώσουν και τους επικοινωνιακούς στόχους του λόγου τους.

Σκεπτικό-Στόχοι→ Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία
↘ Μορφολογία
↘ Ρήματα
↘ Ποικιλία
↘ Σύνταξη
↘ Πρόταση
↘ Όροι της πρότασης
↘ Ρηματικό σύνολο
↘ Ρήμα
↘ Λεξιλόγιο - Σημασιολογία
↘ Σχέσεις λέξεων
↘ Γλωσσική ποικιλία
↘ Κειμενικοί τρόποι
↘ Μονοτροπικό
↘ Γραπτό
↘ Προφορικό
↘ Κειμενικοί τύποι
↘ Περιγραφή
↘ Αφήγηση
↘ Επιχειρηματολογία
↘ Γλωσσική ποικιλία
↘ Πραγματολογία - κειμενογλωσσολογία
→ Γλώσσα και γραμματισμοί
↘ Ψηφιακοί γραμματισμοί
↘ Λειτουργική διάσταση
↘ Κριτική διάσταση
↘ Κειμενικοί τρόποι
↘ Μονοτροπικό
↘ Προφορικό
↘ Γραπτό
↘ Κειμενικοί τύποι
↘ Περιγραφή
↘ Αφήγηση
↘ Επιχειρηματολογία
↘ Παραγωγή κειμένου
↘ Πολυτροπικό (ψηφιακό) κείμενο
↘ Προφορικό κείμενο
↘ Συνεργατικό κείμενο
Χώρος→ Εντός σχολείου
Χρονική διάρκεια7-12 διδακτικές ώρες
Σχόλια πάνω στη χρονική διάρκεια

Το σενάριο προτείνεται σε τρεις διαφορετικές εκδοχές, η καθεμιά από τις οποίες έχει διαφορετική διάρκεια. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επιλέξουν όποια κρίνουν κατάλληλη για τις ανάγκες της τάξης τους ή να συνδυάσουν στοιχεία από διαφορετικές εκδοχές. Η τελική διάρκεια της εφαρμογής θα εξαρτηθεί από τις επιλογές που θα γίνουν.

Χρονολογία (από)2011
Αξιοποίηση των ΤΠΕ→ Εφαρμογές γραφείου
→ Διαδίκτυο ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
→ Λεξικά, σώματα κειμένων
→ Εργαστήριο υπολογιστών
→ Κεντρική προβολή/παρουσίαση
→ Φορητοί υπολογιστές