Κατεβάστε το σενάριο

Επιστημονικοί όροι και γενικό λεξιλόγιο. Οι ειδικές γλώσσες των επιστημών ως κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες.

  • Δημιουργός: Ιωάννα Χαλισιάνη

  • Βαθμίδα εκπαίδευσης - Τάξη: Α' Λυκείου
  • Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γλώσσα
  • Διαθεματικό: Όχι
  • Συνταγμένο σενάριο

Περίληψη

Η ενότητα VI του διδακτικού εγχειριδίου της Νεοελληνικής Γλώσσας στην Α΄ Λυκείου με τίτλο «Ειδικές Γλώσσες» (σσ. 60-65) επικεντρώνεται στις κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες που «συνδέονται με τον καταμερισμό της κοινωνικής/επαγγελματικής δραστηριότητας», δηλαδή με την ποικιλότητα που παρουσιάζει ο λόγος ανάλογα με τη χρήση του σε διαφορετικά πεδία επιστημονικής και επαγγελματικής ενασχόλησης ή κοινωνικής δράσης. Το περιεχόμενο της ενότητας, παρά την ευρύτερη οπτική που δηλώνει ο τίτλος της, εστιάζει αποκλειστικά στο ειδικό λεξιλόγιο ως χαρακτηριστικότερο γνώρισμα των ειδικών γλωσσών, δηλαδή των γλωσσικών ποικιλιών που προσδιορίζονται με κριτήριο τη χρήση τους σε ορισμένο γνωστικό ή επαγγελματικό πεδίο.

Στόχος του διδακτικού σεναρίου που στη συνέχεια προτείνεται είναι να αναδειχθεί το γεγονός ότι τα κείμενα που παράγονται στο πλαίσιο καθεμιάς από τις λεγόμενες ειδικές γλώσσες, εκτός του ότι κάνουν χρήση ειδικών όρων, χαρακτηρίζονται και από άλλα ιδιαίτερα γνωρίσματα, που αποτελούν χαρακτηριστικά αυτών των κοινωνικών ποικιλιών της γλώσσας. Με το να γίνουν κατανοητές οι ιδιαιτερότητες των ειδικών γλωσσών επιδιώκεται να αναδειχθεί το φαινόμενο της κοινωνικής γλωσσικής ποικιλότητας. Ως δείγματα κειμένων αντιπροσωπευτικών των ειδικών γλωσσών που χαρακτηρίζουν επιμέρους επιστημονικά πεδία αξιοποιούνται τα κείμενα των διδακτικών βιβλίων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, τα οποία εκπροσωπούν διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα.

Η πρόταση προσανατολίζεται στη διερεύνηση και κατανόηση μιας όψης της γλωσσικής ποικιλότητας στο πλαίσιο των γνωστικών αντικειμένων που διδάσκονται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και εξετάζει τη χρήση και τη σημασία των ειδικών όρων (οι περισσότεροι από τους οποίους χρησιμοποιούνται και στο γενικό λεξιλόγιο με άλλη βέβαια σημασία), πάντοτε όμως σε συνάρτηση με το κείμενο, το θεματικό/σημασιακό περιεχόμενό του και κατ' επέκταση με το θεματικό πεδίο χρήσης του λόγου. Κάποιες φάσεις υλοποίησης του σεναρίου στοχεύουν στο να κατανοήσουν οι μαθητές/τριες τις διαφορετικές πραγματώσεις του ίδιου κειμενικού τύπου στο πλαίσιο διαφορετικών θεματικών πεδίων χρήσης του λόγου. Οι μαθητές/-τριες αναλαμβάνουν να διερευνήσουν τις αποκλίσεις που παρουσιάζονται ανάμεσα σε κείμενα που κατατάσσονται στον ίδιο κειμενικό τύπο, διαφοροποιούνται όμως ως προς το επιστημονικό/γνωστικό πεδίο στο οποίο εντάσσεται το περιεχόμενό τους.

Διδακτική Ενότητα→ Νεοελληνική Γλώσσα
↘ Α Λυκείου
↘ Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες
Σκεπτικό-Στόχοι→ Γνώσεις για τον κόσμο
↘ Πολιτισμός-Τέχνη
↘ Τεχνολογία-Επικοινωνία-Συγκοινωνιακά μέσα
→ Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία
↘ Λεξιλόγιο - Σημασιολογία
↘ Πολυσημία
↘ Σχέσεις λέξεων
↘ Λαϊκές και λόγιες λέξεις
↘ Γλωσσική ποικιλία
→ Γλώσσα και γραμματισμοί
↘ Ψηφιακοί γραμματισμοί
↘ Λειτουργική διάσταση
↘ Κριτική διάσταση
↘ Παραγωγή κειμένου
↘ Συνεργατικό κείμενο
Χώρος→ Εντός σχολείου
Χρονική διάρκεια1-6 διδακτικές ώρες
Χρονολογία (από)2011
Αξιοποίηση των ΤΠΕ→ Εφαρμογές γραφείου
→ Διαδίκτυο ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
→ Λεξικά, σώματα κειμένων
→ Εργαστήριο υπολογιστών
→ Κεντρική προβολή/παρουσίαση
→ Φορητοί υπολογιστές